Beyin tümörü hastalarının teşhis ve tedavi sürecinde en önemli araç kuşkusuz Magnetik Rezonans (MR) görüntülemesidir. MR görüntülemesi çok güçlü mıknatıslarla dokularda bulunan atom çekirdeklerinin uyarılması sonucu alınan sinyallerin bilgisayar yardımı ile görüntüye dönüştürülmesi yöntemine dayanır. Röntgen veya tomografinin aksine radyasyon kullanılmaz, oluşturulan manyetik alan vücuttaki dokulara zarar vermez.
Gadolinyum
MR görüntülemesi sırasında dokuların daha belirgin görünebilmesi için hastaya kontrast maddesi adı verilen içeriğinde gadolinyum olan bir sıvı enjekte edilir. Gadolinyum manyetizmaya aşırı duyarlı bir metaldir. Genel olarak bu madde insanlara zararsızdır. Ancak sayısı az bir kısım hastalarda Nefrojenik Sistemik Fibroz (NSF) adı verilen ciddi bir böbrek rahatsızlığına yol açmaktadır.
Nefrojenik Sistemik Fibroz
Bu hastalık deri, iç organlar, eklemler ve gözde bulunan yara izleri oluşmasına yol açar. İlk olarak 1997 yılında tespit edilen NSF’in kaynağı anlaşılamamıştır. Ancak eldeki kanıtlar NSF’in böbrek yetmezliği olan hastalarda MR görüntülemede kontrast maddesi olarak kullanılan gadolinyum tuzları yüzünden oluştuğunu göstermektedir.
Hastaların ciltlerinde sertleşmiş alanlar, kabuklanmalar ve et benine benzer yara izleri oluşmaktadır. Hastalarda ayrıca eklem ağrıları ve eklem hareketlerinde kısıtlanma da görülmektedir. Hastalığın en şiddetli görüldüğü vakalarda akciğer, karaciğer ve kalp dokularında yara izleri görülmektedir.
2011 yılıında Amerika’da 335 hastada tespit edilmiştir. Hastalardan büyük çoğunluğunun böbrek yetmezliği yüzünden diyaliz görmekte olan hastalar olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullandıkları da anlaşılmıştır.
Sorunlu 4 kontrast maddesi
Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi tarafından piyasada bulunan 7 kontrast maddesi içinden 4’ü bu hastalığın sebebi olarak gösterilmiştir. Bu kontrast maddeleri arasında Omniscan, Optimark, Multihance ve Magnevist sayılabilir.
2009 yılında dünya sağlık örgütü WHO, böbrek hastalarında gadolinyum kullanımını yasaklamıştır.
Doğru sıklıkta MR
Her ne kadar risk grubunda olmasalar da hastaların bu konuda dikkatli olmaları, gerekmedikçe MR çektirmemeleri ve doktorlarının önerdiği sıklıkta MR çektirmeleri tavsiye edilmektedir.
KAYNAKLAR
Pharmaceutıcals: Restrıctıons ın Use and Availability, WHO, 2010, p14